Varis, halk arasında ciltte veya ciltaltında kılcal, örümcek ağı şeklindeki damarlar veya solucan, makarna gibi büyük damarların görünmesi olarak bilinmektedir. Bu şekildeki görünümler çoğunlukla bacak damarlarında karşımıza çıkar. Evet, bunlar da varistir ancak esas önemli olan dışarıdan görülemeyen bacağın iç kısmındaki damarların durumudur ve bu damarlar sadece, özel bir ultrason tekniği olan ve damarların değerlendirilmesinde kullanılan "Doppler Ultrason" ile değerlendirilebilir. Doppler' de bu damarlarda kaçak olup olmadığına bakılır. Bu bahsettiğimiz içerideki damarlar, ayak ve bacaktaki kirli kanı kalbe, akciğerlere doğru taşıyan toplardamarlarımızdır. Bu toplardamarlar, bacaklarda yerçekimine karşı koyarak kanı yukarı doğru taşımak durumundadırlar. Toplardamarlar içerisinde kanın geri kaçmasını engelleyen, kapakçık yapıları bulunur. Bu kapakçıklar sayesinde, bacaklarımızda kan yukarı doğru taşınırken aşağıya, ayaklara doğru kanın kaçması engellenmiş olur. Damar genişler ve kapakçıklar bozulursa akşama doğru artan bacaklarda şişlik, ağrı, ağırlık ve yorgunluk hissi şeklinde bulgular verir, gece krampları da bulgulara eşlik edebilir.
En büyük tehlike hareketsizlik!
Genetik yatkınlık varis gelişmesinde en etkili faktör olmakla birlikte, genetik yapımızı değiştirme şansımız yoktur ama bazı basit önlemlerle varisten kendimizi koruyabiliriz. Buradaki en büyük tehlike harekesizliktir. Hareketsiz ve uzun süre ayakta kalınca bacak toplardamarlarında genişleme ve kapak yetersizlikleri gelişmeye başlar ki biz buna "Venöz Yetmezlik" diyoruz. Onun için günlük 15-45 dakika arası tempolu yürüyüş yapmak varis gelişmesini önlemede çok faydalıdır.
Venöz Yetmezlik tanısı nasıl konulur?
Bu sorunun cevabı çok nettir. Venöz yetmezliği tespit edebilmenin tek yolu "Doppler Ultrason incelemesi" dir. Doppler Ultrason incelemesi, aslında bildiğimiz, belki de gebelikte en çok adını duyduğumuz ultrason cihazı ile yapılır. Doppler özelliği, ultrason cihazına eklenmiş, damarları göstermeye yarayan bir özelliktir. Günümüzde hemen hemen tüm ultrason cihazlarının Doppler özelliği de bulunmaktadır. Doppler Ultrason, ağrısız, acısız ve zararsız bir tetkiktir.
Doppler Ultrason muayenesinin kim tarafından ve nasıl yapıldığı çok önemli!
Doppler Ultrasonla yapılan varis muayenesi çok önemlidir. Öncelikle Doppler Ultrason Muayenesi mutlaka ayakta yapılamalıdır ki damarda kaçak varsa bu ortaya konabilsin. İkincisi, Doppler incelemesi sırasında bütün toplardamarlar detaylı bir şekilde incelenmeli ve "Venöz Haritalama (Toplardamarların haritalanması)" yapılmalıdır. Üçüncüsü de mümkünse Doppler Ultrasonu yapacak hekim, tedavinizi de yapmalıdır. Bu sayede hem başkasının baktığı tetkik sonucuna göre, başka bir hekim sizi tedavi etmemiş tek bir noktada hem tanı hem de tedavi işlemleriniz yapılmış olacak, hem de Doppler Ultrason ile muayenenizi yapan hekim toplardamar yapınızı bizzat inceleyip venöz haritanıza hakim olduğu için size en uygun tedaviyi önerip uygulamış olacaktır.
Varis tedavisi nasıl yapılır? Zor mudur?
10 yıldan daha eski zamanlarda, varisin neredeyse bilinen tek tedavisi, klasik cerrahi tedavi idi. Teknolojinin çok hızlı ilerlemesi ile birlikte günümüzde klasik varis ameliyatları artık nadiren yapılmaktadır. Bunun sebebi oldukça gelişmiş olan ve sonuçları da çok iyi olan ameliyatsız tedavi yöntemleridir. Bunlar içerisinde en bilineni ve en çok uygulananı, toplardamar içerisinden yapılan "Lazer Tedavisi"dir. EVLA (EndoVenöz Lazer Ablasyon) bu yöntemin orijinal adıdır ve bunun dışında RadyoFrekans Ablasyon, yapışkan (Zamk) ve buhar tedavileri de kullanılabilmektedir. Bunlar bacak içerisindeki damarların tedavisinde kullanılır ve diğer küçük damarlar içinse skleroterapi veya köpük tedavisi, bazı damarlar için de miniflebektomi yöntemleri sıklıkla kullanılır. İşlem lokal anestezi eşliğinde ağrısız olarak yapılır, yarım ila bir saat civarında süren bir tedaviden sonra evinize veya işinize dönebilirsiniz.
Varisler tedavi edilmezlerse...
Varisler tedavi edilmezlerse farklı sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Genişlemiş damarlar içerisinde akım hızı yavaşlayan ve durağanlaşan kan, damar içerisinde pıhtılaşabilir ve bu pıhtılaşmış kan mikrop kapıp tromboflebit dediğimiz oldukça ağrılı bir tabloya neden olabilir. Daha da tehlikelisi oluşan pıhtılar konup akciğer damarlarına kaçabilir (Pulmoner Emboli) ki bu pıhtı miktarı fazla olduğunda ölümcül bile olabilir. Bunlar dışında varisler tedavi edilmezlerse durdurulması güç kanamalara neden olabilirler. Ayrıca varisler ve Venöz Yetmezlik ilerleyici bir hastalık olup bacağın derin damarlarının da bozulmasına neden olacak kadar ilerlerse artık tedavi edilemez hale gelebilirler. Onun için varisin önemli bir sağlık sorunu olduğu bilinmeli ve bir an evvel tedavisi yaptırılmalıdır.
Doç. Dr. Alaaddin Nayman
Selçuk Üniversitesi tıp fakültesi girişimsel radyoloji
Yorum yaz
